Opsomming In een tekstdeel staan bijvoorbeeld de kenmerken van iets of iemand genoemd. Je krijgt dan dus een opsomming van kenmerken. Je spreekt pas van een opsomming als er meer dan twee elementen zijn | Signaalwoorden: en, ook, verder, bovendien, daarnaast, voorts, niet alleen…maar ook, zowel…als, noch…noch, daar komt nog bij dat, ten eerste (op de eerste plaats), ten tweede, ten derde, ten slotte |
| tegenstelling In een tekstdeel wordt een tegenstelling aangegeven met een ander tekstdeel. | Signaalwoorden: maar, echter, doch, toch, daarentegen, integendeel, evenwel, enerzijds…anderzijds, aan de ene kant…aan de andere kant, in tegenstelling tot, desondanks, daar staat tegenover, niettemin, of…of. |
| reden/argument In een tekstdeel wordt uit de doeken gedaan wat de reden van iets is of wat het argument van iemand is om zus of zo te doen. | |
| oorzaak-gevolg In het ene tekstdeel is de oorzaak van iets gegeven en in het volgende tekstdeel het gevolg, of omgekeerd. | Signaalwoorden: doordat, daardoor, waardoor, hierdoor, met als gevolg, ten gevolge van, dit is te danken/wijten aan, de oorzaak hiervan is, zodat, bijgevolg, dan ook, dientengevolge. |
| doel-middel In een tekstdeel wordt aangegeven wat het doel van iets is en in een volgend tekstdeel staat dan een middel om dat doel te bereiken. Het kan ook zijn dat eerst het middel en pas daarna het doel genoemd wordt. | Signaalwoorden: opdat, om, daartoe, met de bedoeling, waarmee, door middel van, met (be)hulp van. |
| uitleg/toelichting In een tekstdeel wordt bijvoorbeeld een verklaring gegeven en in het volgende tekstdeel wordt die verklaring verder uitgewerkt | Signaalwoorden: dat houdt in, dat wil zeggen, preciezer geformuleerd, zo, met andere woorden, bijvoorbeeld, ter illustratie |
| voorwaarde In een tekstdeel staat dat iets is besloten of vastgelegd. In het volgende tekstdeel wordt dan toegevoegd dat er voorwaarden aan het besluit zijn verbonden. | Signaalwoorden: als, indien, wanneer, mits, op voorwaarde dat, tenzij. |
| conclusie In een tekstdeel wordt uit de voorafgaand tekst een conclusie getrokken. Ook een concluderend tekstdeel vind je meestal aan het einde van een tekst. | Signaalwoorden: dus, concluderend, de slotsom is, dat betekent. |
| samenvatting In een tekstdeel worden de hoofdpunten van de hele tekst samengevat. Een samenvattend tekstdeel vind je meestal aan het einde van een tekst. | Signaalwoorden: samenvattend, kortom, om kort te gaan |
| vergelijking In het ene tekstdeel wordt een vergelijking gemaakt met iets uit het voorafgaande tekstdeel. | Signaalwoorden: alsof, evenals, eveneens, evenzeer, op dezelfde wijze, hetzelfde is het geval, in vergelijking met, net als, vergelijk. |
| Oefening 1 | Oefening 2 |
| Oefening 3 | Oefening 4 |
| Oefening 5 Werkblad + examentekst | |