AD 15 juli 2023
Zangeres Elis Regina tot leven gewekt © YouTube
Overleden superster (36) komt tot leven in Volkswagen-reclame, waakhond start onderzoek
MILJOENEN VIEWSEen Braziliaanse reclamewaakhond onderzoekt of Volkswagen zich aan de regels heeft gehouden door in een commercial de overleden Braziliaanse superster Elis Regina (36) met kunstmatige intelligentie tot leven te wekken. Volkswagen gaat volgens de klagers een ethische grens over door de indruk te wekken dat de artieste nog in leven zou zijn. Maar dat is onzin, zeggen de fans. ,,Ik kan alleen maar huilen.”
Virtueel doorleven na je dood is met de opmars van kunstmatige intelligentie (AI) een actueel thema geworden. Steeds vaker staan overleden artiesten of acteurs op ‘uit de dood’. Er zijn zelfs al gevallen bekend dat digitale klonen van overledenen compleet unieke toespraken houden op hun eigen begrafenis.
De mogelijkheden om mensen te herdenken of opnieuw in het zonnetje te zetten zijn eindeloos. Dat benadrukt Volkswagen maar weer eens in een nieuwe commercial die onlangs exclusief in Brazilië is uitgebracht. In het filmpje maakt de Braziliaanse zangeres Elis Regina ruim veertig jaar na haar dood een verrassende comeback. Ze zit in een rijdende auto en zingt samen met haar dochter een duet.
Levensecht
Wie niet beter zou weten zou denken dat de superster terug is. De animaties en gelaatsuitdrukkingen op haar gezicht zijn levensecht, en haar lippen synchroniseren naadloos op de muziek. Maar nee, hier spelen geen hogere of buitenaardse krachten, het gaat om de kracht van AI. Volgens Volkswagen kostte het meer dan 2400 uur (100 volle dagen) om Regina tot leven te wekken. En hoewel de reacties veelal positief en ontroerend zijn, klinkt er ook veel kritiek op Volkswagen en zijn er zorgen dat het gebruik
Bij de reclame-autoriteit Conar zijn inmiddels meerdere klachten binnengekomen. Die gaan onder andere over het ontbreken van een disclaimer dat hier sprake is van kunstmatige intelligentie. De waakhond neemt de meldingen serieus en is bezig met een onderzoek. ‘Er zijn vragen gerezen over de vraag of het gebruik van dergelijke technieken ertoe kan leiden dat sommigen fictie met de werkelijkheid verwarren, vooral kinderen en tieners’, valt te lezen in een verklaring. Over ruim een maand is het onderzoek afgerond, meldt Conar.
Familie staat achter commercial
Bovendien herinneren veel Brazilianen zich dat Regina een fel tegenstander was van de militaire dictatuur van Brazilië, die in een groot deel van haar leven actief was. Het regime werkte die tijd nauw samen met Volkswagen. Sommige critici denken dat de zangeres daarom nooit haar goedkeuring zou hebben gegeven voor de commercial. De nabestaanden staan echter als een blok achter het filmpje en stellen dat het juist een mooi eerbetoon is aan ‘éen van de grootste artiesten die Brazilië ooit heeft gekend’.
Intussen heeft Volkswagen ook gereageerd op de kritieken. ‘Het idee was om kunstmatige intelligentie te gebruiken om een uniek moment te creëren: de hereniging van een van de grootste zangeressen in de geschiedenis van de Braziliaanse muziek met haar dochter Maria Rita, een hedendaags icoon’, stelt Volkswagen. De oudste zoon van Regina, muziekproducent João Marcello Bôscoli, benadrukt in een gesprek met The Guardian dat de reclame juist een ‘emotionele, speelse en artistieke’ kant van AI openbaart. ,,Elis heeft een debat uitgelokt over de toekomst, ndanks dat ze al meer dan 40 jaar geleden is overleden. Ik zou geen andere persoon in Brazilië kunnen bedenken dan Elis die dit zou kunnen hebben veroorzaakt.”
Enorme hit
De Volkswagen-commercial, die de 70e verjaardag van de automaker viert, is in Brazilië een hit. Binnen elf dagen is het filmpje ruim 27 miljoen keer bekeken. Ook op streamingdiensten als Spotify is Elis Regina begonnen aan een tweede leven met miljoenen extra streams. ‘Waarom deze reclame mensen zo raakt?’, vraagt Boscoli zich ten slotte af. ‘Omdat ze hierdoor oog in oog komen te staan met Elis. Zij is een van de laatste onbekende schatten van de 20e eeuw die de wereld nog kan ontdekken. Iedereen die naar Elis Regina luistert, voelt zich ontroerd, zélfs als het door een AI-masker gaat. Dit is de kracht van geweldige muziek.’
Wie overigens nu al zeker weet na zijn dood geen ‘comeback’ te willen maken, moet dit alvast vast laten leggen in een testament, adviseerde de Nederlandse uitvaartbranche BGNU eerder in gesprek met deze site. Volgens directeur Brigitte Wieman is het maar de vraag of iedereen wel zit te wachten om na zijn dood terug te keren als chatbot of hologram. ,,Ik denk dat er in ieder geval regels moeten komen die de rechten regelen”, zegt Wieman. ,,Want wie mag nu bepalen of gegevens, berichten en beeldmateriaal van een persoon na zijn overlijden door AI worden gebruikt? Daar moet echt een onderzoek naar komen.”